Deprem performans analizi, yapıların depreme dayanıklılığını ölçmek için yapılan bir testtir. Binaların deprem riski altında olup olmadığı, eğer bir risk durumu söz konusuysa bunun derecesinin belirlenmesi ve alınabilecek önlemlerin neler olduğu, deprem performans analizi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Yapılar farklı özellikler, ölçüler ve kullanım amaçlarına sahip olduğu için her yapı için yapılması gereken deprem performans analizi çalışması farklılık göstermektedir. Analiz sırasında yapının zemini, kolonları, kirişleri, taşıyıcı ve moment aktaran aksamları vs detaylı olarak incelenmektedir. Ayrıca, yapının ahşap, betonarme, çelik, yalıtımlı / yalıtımsız, alçak / yüksek olmasına bağlı olarak özel test çalışmaları da yürütülmektedir.

 

Bina Performans Analizi Nasıl Yapılır?

Binaların risk altında olup olmadığını tespit eden bu yöntem depremin olumsuz etkilerini en aza indirgemeyi amaçlamaktadır. Bina performans analizi mutlaka bir uzman tarafından yapılmalıdır. Yapım aşamaları ise şu şekildedir:

• İlk olarak yapının projeleri temin edilmektedir. Analiz için gerekli verileri toplamak fazlasıyla önemlidir. Bu veriler, bina enerji tüketimi, malzeme kullanımı, işletme maliyetleri, iç hava kalitesi ölçümleri, güvenlik bilgileri ve benzeri bilgiler içerir. Bu veriler, bina işletmecileri veya mülkiyet sahipleri tarafından sağlanabilir. Verilerin temini sonrası  deprem performans analizi yapılacak yapının hasar tespit durumu netleştirilecektir.
• Beton, Yığma, çelik veya ahşap yapı taşıyıcı elemanlarından yönetmelikte belirtilen sayılarda bilgi düzeylerine bağlı şekilde numuneler alınması gerçekleşir. Bakanlıkça onay verilmiş laboratuvarlarda alınan numunelere uygun testlerinin yapılması süreci başlar.
• Beton taşıyıcıların tespit edilmesi amacıyla röntgen ya da başka yöntemler ile ölçüm yapılır. Böylece mevcut yapıda kullanılan demir çapları, adetleri, özellikle de etriye aralıkları gözlemlenir.
• Taşıyıcı kolonların korozyon tespiti yapılır.
• Yapının yer aldığı arsa içerisinde jeolojik zemin incelenir. Zemin etüt raporu hazırlanır.
• Verileri seçilen yönteme göre analiz edin. Bu, verileri grafiklerle görselleştirmek, eğilimleri belirlemek, karşılaştırmalar yapmak gerekir.
• Analiz sonuçlarına dayalı olarak bina performansındaki olumsuz yönleri veya sorunlar tanımlanır. Değerlere göre binanın hasar tespit değerinin ortalaması alınır. Son olarak ise yapı performans analiz raporu elde edilmiş olur.
• Tanımlanan sorunlara çözüm bulmak için iyileştirme stratejileri geliştirilir. Uygun projeler belirlenerek rapor talep eden kişilere ulaştırılır. Bina performans analizi, binaların daha verimli, sürdürülebilir ve kullanıcılar için daha sağlıklı bir ortam sağlamak için çok önemlidir. Bu analizler, uzun vadeli ve sağlıklı bina kullanımı hedeflerine ulaşma konusunda yardımcı olacaktır.

Deprem Performans Analizi Kim Yapar?

 

Bu çalışmaları yapan çok sayıda kuruluş bulunmaktadır. Fakat yapı sahiplerinin veya yöneticilerinin bu hizmet için mutlaka Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisans verilerek yetkilendirilmiş kuruluşları seçmesi tavsiye edilmektedir. Bu kuruluşların listesine Bakanlığın internet sitesinden ulaşılabilmektedir.
Analizin hangi firmaya yaptırılacağı büyük önem arz etmektedir. Zira, hazırlanan raporun sonuçları doğrudan insan hayatını ilgilendirdiğinden deprem performans analizinin mutlaka güvenilir firmalara yaptırılması gerekmektedir.

Bina güçlendirme, binaların depreme veya diğer olumsuz koşullara karşı dayanıklılığını artırmak amacıyla yapılan çeşitli yapı iyileştirme ve takviye yöntemlerini içerir. İşte bina güçlendirme adımları:

1. Mevcut Durum Analizi

• Yapısal Analiz: Binanın mevcut durumu, yapısal bütünlüğü, malzeme kalitesi ve inşaat teknikleri değerlendirilir.
• Zemin Etüdü: Binanın bulunduğu zeminin durumu incelenir ve gerekirse zemin iyileştirmesi yapılır.

2. Güçlendirme Projesi Hazırlığı

• Mühendislik Hesaplamaları: Bina tasarım ve analiz programları kullanılarak gerekli mühendislik hesaplamaları yapılır.
• Proje Onayı: Güçlendirme projeleri, ilgili yerel yönetim ve mühendislik odaları tarafından onaylanmalıdır.

3. Güçlendirme Yöntemleri

• Kolon ve Kiriş Güçlendirme: Kolon ve kirişler fiber takviyeli polimer (FRP) gibi malzemelerle veya beton mantolama ile güçlendirilir.
• Duvar Güçlendirme: Yığma duvarlar çelik profiller veya beton plakalar ile güçlendirilir.
• Temel Güçlendirme: Temel genişletme veya derin temel kazık sistemi ile güçlendirilir.
• Kat Düzlemi Güçlendirme: Döşemelerin rijitliği artırılarak binanın yatay yük taşıma kapasitesi artırılır.

 

4. Uygulama

• Malzeme Temini: Güçlendirme projelerinde kullanılacak tüm malzemeler temin edilir.
• Yapısal Müdahale: Güçlendirme işlemleri, uzman mühendis ve inşaat ekipleri tarafından proje doğrultusunda uygulanır.
• Kontrol ve Denetim: Güçlendirme çalışmaları sırasında ve sonrasında yapılan tüm işlemler denetlenir ve kontrolleri yapılır.

5. Son Testler ve Onay

• Son Denetim: Güçlendirme tamamlandıktan sonra yapı mühendisleri tarafından son denetimler yapılır.
• Onay Süreci: Yerel yönetimlerden ve mühendislik odalarından gerekli onaylar alınır.

Bina güçlendirme işlemleri, uzman mühendis ve inşaat ekipleri tarafından yapılmalı ve ilgili yasal düzenlemelere uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

Deprem performans analizi, yapıların olası deprem etkileri altında nasıl davranacağını belirlemek ve gerekli iyileştirme önlemlerini almak için hayati bir süreçtir. Bu analiz, yapıların güvenliğini artırmak, can kayıplarını ve maddi hasarları minimize etmek amacıyla yapılan önemli bir mühendislik çalışmasıdır. Deprem performans analizi sonuçlarına göre yapılan güçlendirme ve iyileştirme çalışmaları, yapıların deprem karşısında daha dayanıklı olmasını sağlar. Bu nedenle, deprem riski yüksek bölgelerde bulunan tüm yapılar için bu analizlerin düzenli aralıklarla yapılması ve sonuçlarına göre gerekli önlemlerin alınması büyük önem taşır. Böylece, güvenli ve sürdürülebilir yaşam alanları oluşturularak toplumun genel güvenliği sağlanmış olur.